Een beeld, een woord…

Hij had een afspraak met haar. Eigenlijk was het eerder een spelletje. En elk jaar lukte het weer, vroeg of laat keek ze in zijn lens en hoefde hij enkel af te drukken. Twee Zuiderse dames naast elkaar, de ene uit Italië, de andere uit Spanje, maar praten deden ze niet. Toch niet tegen elkaar.. En blijkbaar zag niemand in haar omgeving haar graag genoeg om er haar attent op te maken dat ze ook haar hals mee moest maquilleren. Nu stak deze pathetisch wit af tegen de bruine fond de teint op haar gelaat. Dat detail, het was me ontgaan…

Aan de hand van foto’s en anekdotes gidst hij ons door België. Al is hij niet even accuraat met data, hij is een begenadigd verteller, en de buitenlandse cursisten zullen hun tenen moeten uitkuisen om zijn tempo te kunnen volgen…

We buitelen de geschiedenis in en vatten de tocht aan op het moment dat de Zuidelijken zich afscheiden van de Verenigde Nederlanden. Men kiest voor een constitutionele monarchie maar in eigen land wordt niemand bereid gevonden de kroon te dragen.
Leopold, de knappe zoon van een Duitse hertog, is getrouwd met de Engelse troonopvolgster. Hij is ontroostbaar wanneer zij in het kraambed sterft. Op het moment dat België zijn oog op hem laat vallen, vertoeft hij nog aan het Britse hof. Hij is een heel geschikte kandidaat, spreekt verscheidene talen – zij het geen Nederlands, een groot diplomaat met internationale allures. Voordien weigerde hij reeds de Griekse troon, maar onder druk van de Engelsen zwicht hij voor de Belgische.

We krijgen een beeld van de kersverse koning die symbolisch door een poort zijn nieuwe land binnenrijdt. Een standbeeld in De Panne.

Het splinternieuwe België heeft nood aan helden. Godfried van Bouillon wordt er zo een, al werd hij in Frankrijk in Boulogne-sur-Mer geboren. Om gezondheidsredenen verhuist hij op jonge leeftijd naar de bossen van Bouillon. Veel later verkoopt hij zijn hele hebben en houden, trekt op kruistocht en wordt koning van Jeruzalem. Dit is van korte duur, na één jaar sterft hij, vergiftigd naar het schijnt. In de geschiedenisboekjes wordt hij verheerlijkt, maar heden ten dage denkt men toch anders over iemand die gewapenderhand in naam van God de macht overneemt…

In de jaren vóór de onafhankelijkheid laat Willem van Oranje een koninklijk paleis in Brussel bouwen. Leopold de Eerste heeft alzo een nagelnieuw onderkomen. Het plafond met de kevertjes ligt nog in een ver verschiet.

België heeft een voor die tijd zeer moderne grondwet, die later model zal staan voor andere landen, onder andere Bulgarije. Eendracht maakt macht – l’Union fait la force – een leuze die je ook op verscheidene oude gebouwen in New York kan vinden, in Brooklyn, ooit Breukelen, bijvoorbeeld.

Maar die eendracht is in het straatbeeld soms ver te zoeken. Weggekalkte letters op een wegwijzer, blijkbaar wil men niet dat de Walen het ziekenhuis vinden. Soms het Vlaams gewist, maar evengoed het Waals. Op een brugpijler prijkt de boodschap: “Vlaams buiten”. Taalfouten dus, want het moet “Vlamingen” zijn, maar kan je het hen kwalijk nemen, ze spreken de taal niet!

Dan duiken we de politiek in. Elio, een briljant scheikundige met vlinderdas, die jong zijn vader verliest, gematigd overkomt tijdens debatten maar binnen de eigen partij van leer trekt tegen de Vlamingen. Herman, een echte Bourgondiër, thuis Frans sprekend, maar in zijn dorp de streektaal, rijdt elke zondag met paard en koets naar de zondagsmis. Vertrouwelijk met Albert, hij legt zijn hand op diens arm. De vorst zelf een levensgenieter, lacht graag, in tegenstelling tot zijn broer, le roi triste. Guy met een spleetje dat van jaar tot jaar groter wordt. De befaamde “trente secondes, dertig seconden” waarin fotografen een kiekje kunnen schieten. Hij neemt de tijd voor de omweg langs de lange tafel, en krijgt de toenmalige premier omschaard door de andere fotografen vol in beeld.

Hoe we omgaan met ruimtelijke ordening illustreren volgende foto’s.

De wachtmuur. Lintbebouwing is bij ons erg populair, daar waar elders rond een dorpskern, een kerk, verder wordt gebouwd. Huizen verrijzen in een rij, met gaten weliswaar, achter de gordijntjes monsteren bewoners de passage, het reilen en zeilen van de gemeenschap, televisie avant la lettre. In afwachting van een nieuwe buur blijft de zijgevel blind.

De caravans. Een tijdelijk onderkomen, doch in de praktijk honkvast, met een symbolisch wieltje. Een Belg houdt er niet van om onder te gaan in de massa. Hij wil zich onderscheiden van de rest. Twee cypresjes in het voortuintje dus.

Het volkstuintje naast de autostrade. Hier laat men betijen, in Nederland word je meteen op de bon geslingerd.
Zij komen trouwens massaal naar onze kust, precies of ze zich willen bevrijden van hun keurslijf…

Doel en de kerncentrales met de uitbreiding van de Antwerpse haven. Hoe het dorp langzaamaan gesloopt wordt. Een stremming in die werkzaamheden, men botst op een beschermde zwaluwsoort die men niet uit zijn nest kan zetten.

In Brugge houdt men rekening met het historisch kader, in Gent vind je een skyline van oud en nieuw. De boekentoren, symbool voor het intellect, tussen de andere torens, wereldlijk en religieus.

En zo gaat het maar door, de ene na de andere anekdote. De moeite waard, echt: Michiel Hendryckx…